Via Belgica?

Oude wegen dragen soms legendarische namen. Op enkele oude kaarten verwijst de naam ‘Chaussée Brunehault’, ook wel ‘Chemin Brunehaud’ naar de Romeinse weg tussen Bavay en Maastricht. Ondertussen heeft de Romeinse weg van Tongeren naar Keulen in Nederland vanaf Maastricht een nieuwe naam gekregen, namelijk ‘Via Belgica’. De naam werd op het einde van de 20ste eeuw door enkele archeologen bedacht, maar volgt daarbij de Romeinse conventies niet. De Romeinen hadden immers de gewoonte hun wegen te vernoemen naar de bouwheer. Ook de bestemming vormde nogal eens de naam. De naam Via Belgica is dus ongelukkig gekozen omdat hij verwijst naar een weg met de bestemming Belgica en niet door Belgica zoals bedoeld. Bovendien hoorde de streek, waardoor deze weg liep, vanaf de regering van Domitianus (81-96) officieel tot de provincie Germania Inferior. Vermits het Romeinse wegennet in Gallië teruggaat op de opmetingen die werden gecoördineerd door M. Vipsanius Agrippa zou een naam als Via Vipsania, naar analogie van de Porticus Vipsania in Rome, gebouwd in opdracht van Agrippa’s zuster Vipsania Polla, in een republikeinse traditie veel correcter geweest zijn. Maar enige historische aanwijzing voor het gebruik van deze is er niet.

De vraag stelt zich hoe de wegen in de provincies vanaf Augustus werden genoemd. Een belangrijk aanknopingspunt ligt in de namen van sommige wegen zoals bijvoorbeeld de Via Iulia Augusta van Noord-Italië naar Zuid-Frankrijk of de Via Claudia Augusta  van de Po over de Alpen naar de Donau. Deze namen staan duidelijk in een republikeinse traditie. Dat die namen zo ook voorkomen op mijlpalen was echter nieuw en ongewoon. Hoger werd reeds aangegeven dat keizer Augustus met het plaatsen van mijlpalen ook concrete propagandistische bedoelingen had. Na de regering van Augustus kregen straten zelden nog de titel van de keizer. Een uitzondering daarop is de genoemde Via Claudia Augusta. De eerste princeps had zich op de mijlpalen in alle provincies van het rijk duidelijk geprofileerd als de verantwoordelijke voor de cura viarum. Vermits elke keizer in Rome het agnomen of de bijnaam Augustus droeg, was de naamgeving van wegen niet langer relevant omdat theoretisch iedere nieuw aangelegde weg een Via Augusta was.

Ondertussen moet de zogenaamde Via Belgica het toerisme in Nederlands Limburg aanwakkeren en het Romeinse verleden tot leven wekken.  En zo heeft de ‘Weg van Brunhilde’ een nieuwe legendarische naam gekregen.